ترمومتر ( گیج دما )

ترمومتر Thermometer

ترمومتر  ( گیج دما ) یک ابزار دقیق است که برای اندازه‌گیری دما در محیط‌های صنعتی و آزمایشگاهی استفاده می‌شود. این ابزار در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی، شیمیایی، دارویی، نفت و گاز، هیدرولیک و پنوماتیک کاربرد دارد. ترمومترها با ارائه اطلاعات دقیق دمایی، به کنترل و ایمنی سیستم‌ها کمک می‌کنند و برای مانیتورینگ فرآیندها و جلوگیری از آسیب به تجهیزات حیاتی هستند.

ویژگی‌های فنی دقیق ترمومتر

1. دامنه دمایی (Temperature Range)

   • ترمومترها بسته به نوع و کاربرد می‌توانند دما را از -50°C تا +600°C اندازه‌گیری کنند.

   • ترمومترهای بی‌متال معمولاً برای دماهای متوسط و بالا مناسب هستند، در حالی که ترمومترهای دیجیتال یا ترمومترهای مقاوم در برابر حرارت بالا برای شرایط خاص صنعتی طراحی شده‌اند.

2. دقت اندازه‌گیری (Accuracy Class)

   • دقت ترمومترها می‌تواند از ±0.5°C تا ±2°C باشد.

   • کلاس دقت بر اساس استانداردهای DIN، ASTM و IEC مشخص می‌شود.

3. اصل اندازه‌گیری (Measuring Principle)

   • بی‌متال (Bimetallic Thermometer): استفاده از دو فلز با ضریب انبساط متفاوت که عقربه را حرکت می‌دهد.

   • پرشده با مایع (Liquid Filled Thermometer): انتقال دما توسط مایع داخل لوله به عقربه.

   • دیجیتال (Digital Thermometer): سنسورهای الکترونیکی مانند RTD یا ترموکوپل.

   • بی‌تماس (Infrared / IR Thermometer): اندازه‌گیری دما از راه دور بدون تماس با سطح.

4. سایز غلاف (Sheath / Nominal Size)

   • قطر بدنه یا غلاف ترمومتر مطابق استانداردها از 6mm تا 100mm یا بیشتر.

   • مهم برای نصب در خطوط لوله، مخازن و تجهیزات صنعتی.

5. جنس بدنه و اجزا (Wetted Parts / Material)

   • معمولاً از استیل ضدزنگ، برنج یا PTFE برای مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی استفاده می‌شود.

6. مایع پرکننده (Liquid Filling)

   • برای ترمومترهای پرشده با مایع از گلیسیرین، سیلیکون یا الکل رنگی استفاده می‌شود تا دقت و روانی حرکت عقربه افزایش یابد و از نوسانات جلوگیری شود.

7. نوع نصب (Mounting Type)

   • نصب رزوه‌ای، فلنجی، سرخود یا اتصال با ترموبوش.

انواع ترمومتر

1. ترمومتر بی‌متال (Bimetal Thermometer)

   • مناسب دماهای متوسط تا بالا.

   • عقربه حرکت می‌کند و خواندن دما آسان است.

   • کاربرد: خطوط بخار، روغن، سیستم‌های HVAC.

2. ترمومتر پرشده با مایع (Liquid Filled Thermometer)

   • برای انتقال دما به عقربه از مایع داخل غلاف استفاده می‌کند.

   • مناسب برای محیط‌های پرلرزش یا صنعتی که نیاز به ثبات عملکرد دارند.

   • کاربرد: صنایع شیمیایی و نفت و گاز.

3. ترمومتر دیجیتال (Digital / Electronic Thermometer)

   • نمایشگر دیجیتال و دقت بالا.

   • قابلیت اتصال به سیستم‌های مانیتورینگ و ثبت داده‌ها.

   • کاربرد: صنایع دارویی، غذایی و خطوط تولید اتوماسیون شده.

4. ترمومتر بی‌تماس (Infrared / IR Thermometer)

   • اندازه‌گیری دما بدون تماس با سطح.

   • مناسب برای سطوح داغ، چرخنده یا خطرناک.

   • کاربرد: خطوط تولید مواد غذایی، فلزات و صنایع شیمیایی.

5. ترمومتر غلاف بلند یا صنعتی (Industrial / Extended Sheath Thermometer)

   • مناسب برای مخازن بزرگ و لوله‌های صنعتی.

   • طول غلاف و مقاومت مکانیکی بالا.

کاربردهای ترمومتر

• صنایع غذایی: اندازه‌گیری دمای مواد، شیر، آب‌میوه، روغن و نوشیدنی‌ها.

• صنایع دارویی و شیمیایی: کنترل دمای فرآیندهای حساس و واکنش‌های شیمیایی.

• نفت و گاز: پایش دمای خطوط انتقال و مخازن.

• سیستم‌های HVAC و تهویه مطبوع: کنترل دمای هوا و گاز مبرد.

• ماشین‌آلات صنعتی و خطوط تولید: پیشگیری از آسیب به تجهیزات و کنترل فرآیند.

• آزمایشگاه‌ها و تجهیزات تحقیقاتی: دقت بالا در اندازه‌گیری و ثبت داده‌ها.

مزایای ترمومتر

• دقت و اطمینان بالا: ارائه اطلاعات دقیق دمایی برای کنترل فرآیند.

• ایمنی سیستم‌ها: جلوگیری از آسیب به تجهیزات و مواد حساس.

• انعطاف‌پذیری: انواع مختلف برای کاربردهای متنوع صنعتی.

• خوانایی آسان: نمایش عقربه‌ای یا دیجیتال برای نظارت سریع.

• طول عمر و مقاومت: جنس بدنه مقاوم و مایع پرکننده برای محیط‌های پرلرزش.

• سازگاری با اتوماسیون صنعتی: اتصال به PLC و سیستم‌های کنترل.

نکات مهم در انتخاب ترمومتر

1. نوع سنسور و اصل اندازه‌گیری متناسب با محدوده دمایی و دقت مورد نیاز.

2. جنس بدنه و غلاف با توجه به سیال و محیط کاری.

3. سایز غلاف و نوع نصب برای تناسب با خط لوله یا مخزن.

4. نوع مایع پرکننده برای محیط‌های پرلرزش و صنعتی.

5. خوانایی و اتصال به سیستم‌های کنترل در خطوط اتوماسیون.

جمع‌بندی

ترمومترها ابزاری حیاتی برای اندازه‌گیری دقیق دما در صنایع مختلف هستند. انتخاب صحیح نوع ترمومتر، جنس بدنه، اصل اندازه‌گیری و دقت، می‌تواند باعث افزایش ایمنی، کیفیت و کارایی خطوط تولید شود. با توجه به تنوع انواع ترمومترها از جمله بی‌متال، پرشده با مایع، دیجیتال و بی‌تماس، صنایع می‌توانند ابزار مناسب خود را متناسب با نیاز و محیط کاری انتخاب کنند.